Na adres naszej redakcji nadesłany został przez Dr Magdalenę Gorzelany – Dziadkowiec z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie artykuł dotyczący zadłużenia Gminy Myślenice. Prezentujemy go w całości na fali ostatnich doniesień prasowych dotyczących zadłużenia gminy.

Dr Magdalena Gorzelany – Dziadkowiec

Katedra Strategii Zarządzania i Rozwoju Organizacji

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Analiza sytuacji finansowej w Gminie Myślenice w latach 2005 – 2013

Powiat Myślenicki położony jest w południowej części Województwa Małopolskiego. Większość powiatu leży w malowniczej dolinie Raby okolonej górami Beskidu Średniego i Wyspowego. Gmina Myślenice ma doskonałe warunki do rozwoju turystycznego i gospodarczego, oddalone tylko 30 km od Krakowa piękne Myślenice powinny być kolebką tego dużego miasta. Do Myślenic powinny przybywać rodziny z dziećmi, młodzież, jak również seniorzy, którzy chcieli by korzystać ze „strefy wolnego czasu”. Niemniej jednak stwierdzić należy, że gmina Myślenice nie należy do gmin prężnie się rozwijających[1][2].

Należy również zwrócić uwagę na fakt, że w ostatnim czasie włodarze zrealizowali wiele inwestycji, między innymi:

• Termomodernizacja budynków oświatowych w mieście Myślenice;
• Termomodernizacja budynku przedszkola w Trzemeśni;
• Termomodernizacja Szkoły i Przedszkola w Jasienicy;
• Zmiana kotła na gazowy w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Myślenicach;
• Bodowa Centrum Sportu i Rekreacji w Myślenicach – Zarabie;
• Budowa strzelnicy sportowej;
• Remont Centrum Wodnego „AQUARIUS”;
• Utworzenie parku przemysłowo – technologicznego;
• Przebudowa i rozbudowa ujęcia wody i systemu uzdatniania wody w Myślenicach”;
• Rewitalizacja miasta;
• Budowa kanalizacji sanitarnej;
• Czysta woda dla Krakowa;
• Zakup samochodów ratowniczo – gaśniczych (2 szt);
• Termomodernizacja obiektu szkolnego w Osieczanach;

Wyżej wymienione inwestycje między innymi Budowa Centrum Sportu i Rekreacji oraz rewitalizacja miasta nie pobudziły jednak ruchu turystycznego, przedsiębiorczości lokalnej, nie zmniejszyły bezrobocia, jak również nie uczyniły Myślenic miejscem atrakcyjnym i tętniącym życiem nawet w okresie wakacji. Filmik promocyjny na stronie internetowej odbiega natomiast w dużym stopniu od rzeczywistości.

Każdy mieszkaniec dostrzega zrealizowane inwestycje, ale nie do końca jest świadomy jak wygląda sytuacja finansowa gminy. Dla zobrazowania jak duże problemy finansowe ma gmina Myślenice przeprowadzono analizę finansową, która obejmuje lata 2005 – 2014.

Celem analizy jest ukazanie jak kształtował się deficyt budżetowy w gminie Myślenice, jak również wskazanie iż realizowane inwestycje nie miały pokrycia w budżecie i zwiększyły zadłużenie gminy.

Deficyt budżetowy jest zjawiskiem o charakterze ekonomicznym, finansowym i prawnym. Deficyt wiąże się z jednym rokiem budżetowym i dotyczy zobowiązań zaciągniętych w formie przychodów budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Skumulowane zobowiązania między innymi z tytułu deficytu budżetowego tworzą dług publiczny, który dotyczy okresu wieloletniego i powstaje przez nawarstwianie się różnych zobowiązań finansowych. Deficyt budżetowy jest jednym z podstawowych kryteriów oceny polityki fiskalnej państwa. Najbardziej naturalną wydaje się być sytuacja, w której w uchwalonym budżecie łącznie kwota dochodów odpowiada dokładnie kwocie wydatków.[3]

W sektorze publicznym wydatki zawsze determinują źródła ich finansowania. Dokonując analizy finansowej jednostek samorządu terytorialnego należy wspomnieć o ich dochodach i wydatkach w omawianym okresie. Analiza finansowa samorządu terytorialnego dokonywana jest między innymi w oparciu o realizację dochodów i wydatków ogółem. W związku z powyższym zestawienie dochodów, wydatków i deficytu budżetowego w Gminie Myślenice w latach 2005 – 2013 przedstawiono w tabeli 1.

Tabela 1.

Dochody, wydatki oraz deficyt budżetowy w Gminie Myślenice w latach 2005 – 2013 w milionach zł.

Rok	Dochody	Wydatki	Deficyt
2005	63.126 tyś	69.162 tyś	6.036 tyś
2006	72.996 tyś	74.162 tyś	1.165 tyś
2007	100.761 tyś	106.255 tyś	5.493 tyś
2008	101.162 tyś	101.564 tyś	401 tyś
2009	91.201 tyś	117.007 tyś	25.806 tyś
2010	114.177 tyś	123.307 tyś	9.129 tyś
2011	163.704 tyś	190.790 tyś	27.086 tyś
2012	149.702 tyś	175.367 tyś	25.665 tyś
2013	134.702 tyś	166.115 tyś	31.412 tyś

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu w poszczególnych latach BIP.

Dokonując analizy danych przedstawionych na wykresie 1 stwierdzić można, że w latach 2005 – 2013 deficyt budżetowy w Gminie Myślenice występował rok rocznie. Najmniejszy deficyt budżetowy był w roku 2008 i wyniósł 400 tysięcy złotych, w roku 2006 oscylował w granicach miliona, w roku 2010 wynosił około 9 milionów, natomiast w roku 2009 i 2011 około 25 milionów, w roku 2011 około 27 milionów, w roku 2013 drastycznie deficyt budżetowy wzrósł osiągając największy pułap w analizowanym okresie ponad 31 milionów zł. Warto również zwrócić uwagę, że drastyczny wzrost deficytu widoczny jest w roku 2009 względem roku 2008 oraz w roku 2011 względem roku 2010, aby w roku 2012 utrzymał się na podobnym poziomie względem roku 2011 i ponownie wzrósł w roku 2013. Powyższa analiza wskazuje, że w roku 2009 oraz w latach 2010 – 2013 deficyt utrzymywał się na bardzo wysokim poziomie, co oznacza, że wydatki nie były w sposób właściwy planowane i w dużym stopniu przewyższały dochody.

Z powyższych względów poddano szczegółowej analizie dochody oraz wydatki w gminie Myślenice w latach 2010-2013, które przedstawiono w tabelach 2 i 3.

Tabela 2.

Dochody w Gminie Myślenice w milionach złotych w latach 2010-2013.

	2010	2011	2012	2013
Dotacje celowe i środki przeznaczone na cele bieżące	14.721 tyś	13.558 tyś	14.241 tyś	14.241 tyś
Subwencje	31.700 tyś	33.300 tyś	35.283 tyś	36.630 tyś
Dochody z mienia	1.681 tyś	2.160 tyś	3.648 tyś	2.903 tyś
Udział w podatkach państwowych	23.439 tyś	24.366 tyś	25.736 tyś	32.745 tyś
Podatki i opłaty	20.296 tyś	20.407 tyś	22.185 tyś	24.857 tyś
Pozostałe dochody	5.981 tyś	5.376 tyś	8.228 tyś	8.649 tyś

Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań wykonania budżetu w roku 2010, 2011, 2012, 2013 BIP, s. 16.

Dokonując analizy zestawienia przedstawionego na wykresie 2 stwierdzić należy, że największym źródłem dochodu dla gminy Myślenice są subwencje, dotacje celowe oraz udział w podatkach, podatki i opłaty. Dochody z subwencji z wiadomych względów wzrastają proporcjonalnie (pochodzą z budżetu państwa), dotacje utrzymują się na stałym poziomie, natomiast widoczny jest wzrost dochodu z tytułu udziału w podatkach, podatków i opłat. Wzrost ten szczególnie jest widoczny w roku 2013 w porównaniu do roku 2012. Można zatem w tym miejscy zaryzykować stwierdzenie, że podatki i opłaty w gminie Myślenice mają tendencję wzrostową co bezpośrednio obciąża kieszeń mieszkańców i przedsiębiorców i nie pobudza w żadnym wypadku przedsiębiorczości.

Kolejny obszar, który poddano analizie to wydatki w ujęciu strukturalnym w latach 2010 – 2013 w gminie Myślenice. Przedstawiono je w tabeli 3.

Tabela 2.

Wydatki w ujęciu strukturalnym  w Gminie Myślenice w mln. złotych w latach 2010-2013.

	2010	2011	2012	2013
Wydatki bieżące jed. budż.	67.095 tyś	68.396 tyś	74.788 tyś	77.320 tyś
Dotacje na zadania bieżące	4.295 tyś	4.569 tyś	5.581 tyś	5.350 tyś
Wydatki na finansowanie programów z udz. środ. z art. 5 ust 1 pkt. 2 i 3.	173 tyś	439 tyś	725 tyś	484 tyś
Świadczenia na rzecz osób fizycznych	14.906 tyś	14.666 tyś	14.266 tyś	14.426 tyś
Zakup i objęcie akcji i udziałów	1.190 tyś	875 tyś	875 tyś	1.685 tyś
Inwestycje i zakupy inwestycyjne	33.392 tyś	98.311 tyś	73.734 tyś	61.095 tyś
Wydatki na obsługę długu	2.252 tyś	3.533 tyś	5.395 tyś	5.752 tyś

Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań wykonania budżetu w roku 2010, 2011, 2012, 2013 BIP, s. 70.

Dokonując analizy danych przedstawionych na wykresie 3 stwierdzić można, że największe wydatki przeznaczane są na wydatki bieżące jednostek budżetowych[4] oraz inwestycje i zakupy inwestycyjne, które to co ciekawe od roku 2011 maleją. Wydatki na finansowanie programów z udziałem środków z art. 5 ust 1 pkt 2 i 3 stanowią najmniejsze obciążenie dla gminy jak widać na wykresie. Należy jednak w tym miejscu stwierdzić, że ma to związek z kredytami i pożyczkami zaciągniętymi przez gminę.

Zadłużenie Gminy Myślenice to kolejny bardzo istotny obszar analizy finansowej, gdyż oprócz rosnącego deficytu budżetowego, zadłużenie również ma tendencję zwyżkową. W tabeli 4 przedstawiono zadłużenie Gminy Myślenice z tytułu zaciągniętych kredytów, pożyczek oraz wyemitowanych obligacji w latach 2010 – 2013.

Tabela 4.

Zadłużenie Gminy Myślenice z tytułu zaciągniętych kredytów, pożyczek oraz emisji obligacji w mln. zł. w latach 2010-2013.

	2010	2011	2012	2013
Kredyty i pożyczki	57.741 tyś	83.519 tyś	109.086 tyś	141.707 tyś
Wyemitowane obligacje	6.200 tyś	4.700 tyś	3.200 tyś	1.600 tyś
RAZEM:	63.941 tyś	88.219 tyś	112.286 tyś	143.307 tyś

Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu w roku 2010, 2011, 2012, 2013 BIP, s. 119-125.

Dokonując analizy danych przedstawionych na wykresie 4 stwierdzić można, że zadłużenie w Gminie Myślenice w latach 2010 – 2013 z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek rośnie w bardzo szybkim tempie, obecnie można powiedzieć, że zadłużenie jest ogromne. W roku 2013 wzrosło o 150% względem roku 2010[5].

Dla dokładniejszego uwypuklenia w jak dużym stopniu Gmina Myślenice jest zadłużona należy posłużyć się wskaźnikiem długu do rocznego dochodu samorządu terytorialnego. Wskaźnik długu do rocznego dochodu w Gminie Myślenice wynosił 56% w roku 2010, 53%  w roku 2011, 75% w roku 2012 oraz 106% w roku 2013. Można łatwo zauważyć, że zadłużenie według tego wskaźnika w analizowanej gminie z roku na rok zwieksza się natomiast w roku 2013 wskaźnik ten był bardzo wysoki. Według rankingu opracowanego przez prof. Pawła Swianiewicza, doradcy prezydenta ds. samorządów, który to ranking został przytoczony przez „Puls Biznesu” najbardziej zadłużonym w Polsce miastem powiatowym są Myślenice. Warto w tym miejscu nadmienić, że prof. Paweł Swianiewicz w swoim opracowaniu stwierdza, że „licznik komunalnego zadłużenia zatrzymał się … i od trzech lat praktycznie stoi w miejscu”.[6] Niestety nie dotyczy to Gminy Myślenice, w której rośnie zarówno deficyt budżetowy, który można nazwać długiem publicznym i w bardzo dynamicznym tępie rośnie zadłużenie gminy. Można pokusić się o pytanie, czy włodarze dokonali przeinwestowania? Źle skalkulowali budżet? W mojej ocenie tak.